Sitede yer alan tüm yazı, belge ve fotoğraflar “FBBM” Felek Belge Birikim Merkezi’nden alınmıştır. İzinsiz kopyalanması, çoğaltılması ve kullanılması yasaktır. Arşive yazı, fotoğraf ve belge girişleri devam etmektedir.

Halk Partisine düşen..

Halk Partisine düşen..

Cumhuriyet

Yayın Tarihi: 18.05.1950

Sayfa: 3

Hadiseler Arasında FELEK

(1950 Seçimleri)

Halk Partisine düşen..

27 sene Türkiye Cumhuriyetini idare ettikten sonra son seçimlerde iktidarı kaybederek ancak elli mebusla Meclise girebilen Halk Partisi:

— Artık ben muhalefete geçtim. Çok şükür memleketi idare mesuliyetinden kurtuldum, diyerek ellerini uğuşturamaz.

Kimse sormasa bile, Halk Partisi 27 senelik idaresinin bilânçosunu kendi kendine yapmalı ve bugünkü mağlûbiyetinin sebeblerini, psikolojik, ekonomik, sosyal ve idarî hatta şahsî sebeblerini araştırıp birer birer tesbit etmelidir.

İnsanın karnı ağrısa:

— Ne yedimdi? diye bir kere düşünerek sebebini araştırır ve karnını ağrıttığını sandığı şeyi bir daha yemez.

Memleket idaresinde azim mesuliyetler yüklenmiş, büyük işler yapmış esaslı bir partinin iktidarı kaybetmesi küçümsenecek bir hâdise değildir. Bu hâdisenin Halk Partisi hesabına tahlilini yapmak tabiî Demokrat Partiye düşmez. Olsa olsa Demokrat Parti, rakiblerini iktidardan savan âmilleri kendince mütalea ederek aynı hareketleri yapmamaya çalışır. Ama Halk Partisini seçimi kaybetmekle iktidar hesabını kapamış sayamayız. Bunun için yepyeni organlar lâzımdır. Belki bir müteşebbis heyet lâzımdır. Yakında toplanması beklenen kurultayı geciktirmeden çağırmak ve durumu orada mütalaa etmek (irdelemek) de yerinde bir hareket olur. Belki kurultay böyle bir heyet kurabilir.

Futbol takımı bile mağlûbiyetten sonra, oyununun hatalı noktalarını sıcağı sıcağına mütalaa eder (irdeler), gelecek maçta o hataları yapmamaya çalışırken, bir siyasî partinin bu yolda hiç bir şey yapmaması mümkün değildir.

Ancak bütün bu «muhasebe» görülürken herkesin, her heyetin ve her kararın hissesine isabet eden sorumluluğu, açık yürekle ve cesurane ortaya koymak ve kabul etmek bu partinin istikbali namına bir zarurettir. Yapılmış hataların en derin menşelerine kadar, her şeyi kurcalamak ve Halk Partisini kemirdiği son seçimlerde görülen kurtları araştırıp meydana çıkarmak suretiyledir ki bu müessese büsbütün çökmekten kurtarılabilir.

Bu satırları yazarken şuraya da bilhassa işaret etmek yerinde olur ki; Halk Partisi tek parti olarak teşekkül etmiş, bünyesinde her türlü zıt kanaatleri toplamış bir siyasî halita (alaşım, farklılıkların bileşimi) olduğu için siyasî mezheb prensipleri mevzuu bahis olduğu, hatta bir sürü hükûmet icraatı tahakkuk ettiği sıralar, içlerinde bunlara inanmayan, bunları kerhen kabul eden bir çok azalar mevcuttu. Çok partili rejime geçip de kanaatlerin bir istikamete tevcihi zarureti ortaya çıkınca bütün bu zıt kanaat sahiblerinin durumları gayritabiî bir manzara almıştır. Muhalefete geçtiği sırada Halk Partisinin bu kanaat ebrularını da izale etmesi, onun normal ve sıhhatli bir bünyeye malik olması bakımından bir zarurettir. Esasen bu siyasî tasfiye zarureti kuvvetli bir muhalefet karşısında iktidarı muhafaza da etmiş olsa gene belirecekti. Seçimden mağlûp olarak çıkmış olan Halk Partisine yaptığımız bu tavsiyeyi, iktidarı kazanmış olan Demokrat Partiye de tekrarlamak zorundayız. Çünkü nasıl Halk Partisi bir tek parti olarak her sınıf ve her kanaati içine toplamış idiyse, Demokrat Parti de bir muhalefet partisi daha doğrusu Halk Partisine muarız parti olarak her sınıftan ve kanaatten kimseleri, hatta Halk Partililerini bile sinesine almıştır. Eğer demokratik bir nizamname ile idare edilecekse, iktidar partisinde yer yer bu zıt kanaatlerin tesirlerinin görülmesi mukadderdir. Onun için parti ileri gelenlerinin bunu daima kendileri için bir hassas nokta sayıp ona karşı tedbirli olmalarını hatırlatmakta fayda görürüz. Her şeyden evvel bu memlekette birbirine benzeyenlerin bir araya gelmesi lâzımdır. Partilerimiz, her siyasete kayan ‘passepartout’ azadan kurtulursa memleketimiz için büyük kazanç olacaktır.